Η παράσταση θα πραγματοποιηθεί - στο πλαίσιο της συνεργασίας του Ελληνικού Φεστιβάλ με το Δημοτικό Θέατρο Πειραιά - στον Πειραιά, τον τόπο όπου γεννήθηκε το ρεμπέτικο τραγούδι και, συγκεκριμένα, στην Πέτρινη Αποθήκη, στην προβλήτα του ΟΛΠ, από την Παρασκευή 6 έως και την Κυριακή 8 Ιουνίου, στις 9 το βράδυ.

Πώς γεννήθηκε η ιδέα αυτής της μουσικής παράστασης;

Γεννήθηκε ανάμεσα στο διάστημα του αφιερώματος στον Μάρκο Βαμβακάρη και την αναμονή των εγκαινίων του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Η καταγωγή μου είναι από τα Μέθανα Τροιζηνίας, από όπου κατάγεται και ο ένας της Τετράδος, ο Γιώργος Μπάτης, συγκεκριμένα από τα Παλιά Λουτρά Μεθάνων. Με την ενασχόλησή μου με το ρεπερτόριο του Βαμβακάρη, μελέτησα προσεκτικά τη γόνιμη αυτή περίοδο για το ρεμπέτικο τραγούδι, από το 1930, μέχρι και το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Φέτος, κλείνουν 80 χρόνια από την πρώτη εμφάνιση της Τετράδος στην “Ανάσταση” του Πειραιά. Είναι ένας αρκετός χρόνος, για να φωτιστεί αυτή η μεγάλη διαδρομή και οι συνθήκες ζωής τότε και τώρα.

Του Μάρκου Βαμβακάρη, του Γιώργου Μπάτη, του Στράτου Παγιουμτζή και του Ανέστη Δελιά. Όμως, θα φιλοξενηθεί και ένα τραγούδι του Κώστα Ρούκουνα,  που λέγεται “Η κρίσις”. Είναι καταπληκτικό. Αν ακούσει κάνεις τους στίχους του, νομίζει ότι είναι γραμμένο τώρα. Επίσης, μέσα από ένα κείμενο της Κάτιας Γαλοπούλου, που θα υποστηρίξει δραματουργικά η Νένα Μεντή, φωτίζεται η προσωπικότητα μιας γυναίκας που ήρθε στον Πειραιά μετά τον χαμό της Σμύρνης, και περιγράφει με πολύ ζωντανό λόγο τι πέρασαν αυτοί οι άνθρωποι.

Κατέληξα σε αυτήν τη σύνθεση μετά από προτάσεις και συνεννοήσεις, που έκανα με τη διαθεσιμότητα, καταρχήν, των ερμηνευτών για τις πρόβες και για τις ημερομηνίες των συναυλιών και, κυρίως, επειδή αγαπώ αυτές τις φωνές καθεμιά χωριστά. Αν εξαιρέσουμε τον Στέλιο Βαμβακάρη, που ξέρει από πρώτο χέρι αυτό το ρεπερτόριο, έχοντας συνοδεύσει τον πατέρα του από πολύ μικρός, και παίζει αυθεντικά όλους αυτούς τους δρόμους, ο Γιάννης Κούτρας, για εμένα, θα είναι η έκπληξη, μιας και η επαφή του με το ρεμπέτικο είναι σχεδόν παρθενική.

Ο Ζαχαρίας Καρούνης, νέος τραγουδιστής, με μεγάλη έκταση φωνής και γνώση της βυζαντινής μουσικής, θα τραγουδήσει δύο αμανέδες, απαιτητικούς στα γυρίσματα. Ο Απόστολος Ρίζος, με το ιδιαίτερο χρώμα της βραχνάδας που έχει η φωνή του, ήδη έχει αγαπήσει αληθινά το ρεμπέτικο τραγούδι και η παρουσία του έγινε αισθητή στο αφιέρωμα του Μάρκου, στο Ηρώδειο. Η χαρά μου είναι ότι, μαζί με αυτούς τους σολίστες, ένα νέο παιδί, ο Πέτρος Μάλαμας, θα πει με την κιθάρα του κάποια τραγούδια εκείνης της εποχής, αποδεικνύοντας την άρρηκτη σχέση κάθε γενιάς με το ρεμπέτικο τραγούδι. Εδώ, μπορεί να προστεθεί η δροσερή φωνή της Εβελίνας Αγγέλου, που θυμίζει με την ερμηνεία της τον παλιό τρόπο τραγουδίσματος, που χαρακτήριζε τις γυναικείες ερμηνείες στο ρεμπέτικο.

Καταρχήν, ο ήχος του παίχτηκε από μπουζούκια και μπαγλαμάδες. Δεύτερον, η θεματική των στίχων. Και τρίτον, η διαφοροποίησή τους από το σμυρναίικο τραγούδι.

Στο να δοθεί μια πληροφορία για εκείνη την εποχή, ιστορική, πολιτική, οικονομική. Να φωτιστεί η περιρρέουσα ατμόσφαιρα της ζωής γύρω από το λιμάνι και τις νέες προσφυγικές γειτονιές, καθώς και σε κάποια στοιχεία από τη ζωή των τεσσάρων μελών της Τετράδος.

Τι καταδεικνύει η διαχρονικότητα αυτών των τραγουδιών;

Μια βαθιά πικρία, μια αίσθηση αδικίας και αδιέξοδου, παράλληλα με το χιούμορ, το θάρρος, τα πάθη και τη δυνατότητα εκτόνωσης, που ξεπηδούσε μέσα από την καθημερινή ζωή και ένωνε όσους παίδευε η ζωή και ο κοινωνικός αποκλεισμός, λόγω της φτώχιας τους ή της αντισυμβατικής συμπεριφοράς τους.

Είναι μια πολύ σοβαρή στιγμή για το από εδώ και πέρα του τόπου. Η κατάσταση σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και ευρύτερα, είναι μεταβατική, σαν να έχει φτάσει ένας πολιτισμός, όπως τον ξέραμε, στο τέλος του. Και να μας ζητείται να συνειδητοποιήσουμε γρήγορα πώς θέλουμε να προχωρήσουμε, με ποιους να ενώσουμε δυνάμεις και από ποιους να πάρουμε αποστάσεις. Οι καταστάσεις θα μας αναγκάσουν να ωριμάσουμε σχεδόν πιεστικά. Μου μοιάζει πολύ δύσκολο να ανοίξουμε τα μάτια μας και να συντονιστούμε σαν κοινωνία με ένα αίσθημα ενωμένης προσπάθειας για τη ζωή μας και για τον τόπο. Διακυβεύονται πάρα πολλά και πολύ σοβαρά ζωτικής σημασίας θέματα και για τη σωματική και για την πνευματική και για την ψυχική μας υγεία.

Δεν υπάρχουν πολλά, που να τα ελπίζουμε μαζί.

Κοίτα, κοίτα ψηλά, κι άλλος αιώνας ζει!

Ποια παλιά κιβωτός μέσα από του χρόνου τις στοές

βγάζει ακόμα στο φως ζευγάρια αναπνοές!

Ταυτότητα παράστασης

Ιδέα - καλλιτεχνική διεύθυνση: Λίνα Νικολακοπούλου, σκηνογραφία - ενδυματολογική επιμέλεια: Άγγελος Μέντης, φωτισμοί: Αλέκος Γιάνναρος, ενορχηστρώσεις: Κώστας Νικολόπουλος, επιμέλεια οπτικού υλικού: Καλλιόπη Λεγάκη - Μαρία Γεντέκου (Portolanos Films) - Λίνα Νικολακοπούλου. Τραγουδούν: Στέλιος Βαμβακάρης, Γιάννης Κούτρας, Απόστολος Ρίζος, Ζαχαρίας Καρούνης, Εβελίνα Αγγέλου, Πέτρος Μάλαμας. Συμμετέχουν οι ηθοποιοί: Νένα Μεντή, Σταύρος Μερμήγκης, Αλέξανδρος Τσώτσης. Ορχήστρα: Μανώλης Πάππος (μπουζούκι), Παναγιώτης Τσεβάς (πιάνο - ακορντεόν), Κώστας Μερετάκης (κρουστά), Παναγιώτης Μανουηλίδης (κοντραμπάσο), Μάνος Σαβιολάκης (κιθάρα - μπαγλαμάς - μπουζούκι - πολίτικη λύρα), Κώστας Νικολόπουλος (ηλεκτρική και ακουστική κιθάρα - κιθαρόνι - μπάντζο).

Πληροφορίες

Πέτρινη Αποθήκη ΟΛΠ (Πύλη Ε2) - Πειραιάς. Τιμή εισιτηρίου: γενική είσοδος: 15 ευρώ.

Γιώργος Σ. Κουλουβάρης

gkoul@naftemporiki.gr