Μια ερευνητική δουλειά πάνω στα παραμύθια και την αφήγησή τους αλλά και μια προσπάθεια να εξηγηθούν λογικά τα μοτίβα των πιο σκληρών παραμυθιών μας συστήνεται από την ομάδα «Ονειρόδραμα» στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά.Ας ξεκινήσουμε από το κτίριο, ένα πραγματικό κόσμημα αρχιτεκτονικής στο μέσο μιας πόλης που, όπως και παντού σχεδόν σε όλη την Ελλάδα, οι εργολάβοι όχι απλώς με την ανοχή αλλά και με την προτροπή και συναίνεση των αρχών -κεντρικής και τοπικής διοίκησης- μετέτρεψαν σε σωρούς τσιμέντου με άναρχη δόμηση. Ίσως μάλιστα η πώληση του λιμανιού στην COSCO να χειροτερέψει τα πράγματα από οικοδομικής πλευράς μιλώντας, αφού ο κινεζικός κολοσσός σίγουρα θα θελήσει να δημιουργήσει χώρους για τα προϊόντα που θα έρχονται από τις μακρινές αγορές της Άπω Ανατολής. Ωραίο, λοιπόν, το Δημοτικό Θέατρο του μεγάλου λιμανιού και έξω και μέσα. Έχει αρχίσει μάλιστα μια ενδιαφέρουσα θεατρική κίνηση με παραστάσεις φιλοξενούμενες αλλά και με πρωτότυπες δουλειές που εκεί πρωτοπαρουσιάζονται.

Η ομάδα «Ονειρόδραμα» ασχολείται αρκετό καιρό με τα παραμύθια και τη σκηνική παρουσίασή τους («Σςς… η φύση κοιμάται», αναλόγια με παραμύθια κτλ), αλλά πρώτη φορά απευθύνεται σε ενήλικο κοινό. Με μια ισορροπημένη μείξη στοιχείων μοντερνικότητας και παράδοσης, με κέντρο τη γυναικεία φιγούρα και πλαίσιο την έννοια της βίας, έστησαν μια δουλειά που παρουσιάζει όχι απλώς ενδιαφέρον αλλά διαθέτει δροσιά και σύνεση παρά τις μερικές άνισες στιγμές της.

Η παράσταση ξεκινά από το φουαγιέ του θεάτρου με έναν από τους ηθοποιούς ο οποίος αφηγείται ένα παραμύθι για την ανάγκη να ακούμε παραμύθια, απεκδύεται το ρεαλισμό της φυσικής του παρουσίας και καλεί το κοινό να τον ακολουθήσει στο ξετύλιγμα του μίτου της αφήγησης στον πρώτο όροφο του θεάτρου. Εκεί, μέσα σε μια ψηλοτάβανη σάλα αρχοντικού ένα πλάσμα οριακά άφυλο, οριακά δυτικό και οριακά ανατολικό, μια οριακότητα που ορίζεται με την πορφυρή σουτάνα που ντύνει ή καλύτερα σκεπάζει το σώμα του ηθοποιού, με τρόπους δανεισμένους επίσης οριακά από το σωματικό θέατρο και με εκφορά λόγου που φέρνει στο νου το θέατρο του Αβδελιώδη, αφηγείται στους καθήμενους γύρω του θεατές, όπως οι αρχαίοι ραψωδοί στα παλάτια των ομηρικών βασιλιάδων, ένα παραμύθι. Είναι ένα παραμύθι που εξηγεί πως τα παραμύθια γεννήθηκαν από τη βία και την ανάγκη να κοπάσει η βία και να ζήσουν οι άνθρωποι ειρηνικά. Γι’ αυτό σαν τη Σεχραζάτ στις «1000 και μια νύχτες», μια γυναίκα διηγείται ιστορίες στον ξυλοκόπο άντρα της κάθε βράδυ για να γλιτώσει το ξύλο και να σώσει το παιδί που κουβαλάει στα σπλάχνα της. Και το καταφέρνει. Και γεννάει ένα παιδί που είναι η αγάπη. Έτσι η αφήγηση των παραμυθιών ειρηνεύει τις καρδιές, καταλαγιάζει τους φόβους, εξοικειώνει με τα θεριά του κόσμου και των ψυχών μας.

Η φαντασία συναντά την πραγματικότητα

Έπειτα, αλλάζοντας επί σκηνής τα ευφάνταστα κοστούμια (Κωνσταντίνος Γκουγκούνης) που αναδείκνυαν την αφήγηση του κάθε φορά παραμυθιού, οι τέσσερις ηθοποιοί που αποτελούν το «Ονειρόδραμα» (Πέννυ Καλαφατάκη, Γιώργος Μενεδιάτης, Χριστίνα Μουδάτσου, Βασίλης Παπαλαζάρου) ξετύλιξαν μερικά από τα πιο γοητευτικά και άγρια λαϊκά παραμύθια, που τα μοτίβα τους παρατηρούνται σχεδόν σε όλη την έκταση των Βαλκανίων. Προτίμησαν να τα αφηγηθούν σε λειασμένο, καθημερινό, σύγχρονο ιδίωμα, ώστε να υπάρχει γλωσσική ομοιομορφία. Ο φόβος, η ανοησία, η αλαζονεία, η λαγνεία και το παράλογο, διαδέχονταν το ένα το άλλο και έφταναν στο θεατή μέσα από την προσπάθεια της ομάδας να ανανεώνει κάθε φορά την αφηγηματική προσέγγιση, ενώ προσπαθούσε να εντάξει μέσα σ’ αυτήν και το κοινό.

Κορυφαία στιγμή η αφήγηση του περίφημου «Καημού», που ο Θεατής ανακάλυψε γοητευμένος σε μια παράσταση της Αγνής Στρουμπούλη. Εδώ η ομάδα προσπάθησε να δώσει μια λογική ερμηνεία και να αποδώσει το παραμύθι στην υπόγεια παρόρμηση της παιδοκτονίας. Θεμιτή προσπάθεια ερμήνευσης ενός από τα πιο παράξενα παραμύθια -με καταγωγή μάλλον από τη Βόρεια Ελλάδα- όμως, όπως κάθε μονόδρομη ερμηνεία, αδικεί ένα εξαιρετικά πλούσιο παραμύθι που η γοητεία του είναι ακριβώς η έκπληξη και η απορία.

Η παράσταση του Ονειροδράματος κατάφερε να μας παρασύρει στον κόσμο του παραμυθιού και να μας ταξιδέψει στο μαγικό μεταίχμιο, όπου η φαντασία συναντά την πραγματικότητα, η γλώσσα συμπυκνώνει σε παροιμίες μια δυσβάστακτη και αυτοαναιρούμενη μέσα στις αντιφάσεις της λαϊκή σοφία (μια κοινώς παραδεκτή αλήθεια γίνεται παροιμία και η παροιμία έπειτα γίνεται ένα παραμύθι για να εξηγήσει και αυτήν και την έννοια που δηλώνει και στην οποία εμφατικά επιμένει). Ένα τόπο, δηλαδή, όπου τα στερεότυπα βασιλεύουν αλλά ταυτόχρονα καταργούνται μέσα σ’ ένα κόσμο συμβόλων και μεταφυσικών δυνάμεων. Εκεί όπου όλα είναι μπορετά και η ευτυχία λέγεται σε χρόνους παρελθοντικούς, γιατί ελπίζεται ως εφικτή μετά από τα δύσκολα ταξίδια.

Καλά στηριγμένη ερμηνευτικά η παράσταση «Στον ίσκιο της θυγατέρας» αφήνει μια επίγευση ποιότητας που δεν μπορεί να τη χαλάσει το μάλλον άστοχο τελείωμά της. Στα θετικά της επίσης η προσεγμένη αλλά ανεπιτήδευτη κίνηση των υποκριτών.